Wereldwijde evaluatie van hernieuwbare energie 2020

Als reactie op de uitzonderlijke omstandigheden als gevolg van de coronapandemie heeft de jaarlijkse IEA Global Energy Review haar dekking uitgebreid met een realtimeanalyse van de ontwikkelingen tot nu toe in 2020 en mogelijke richtingen voor de rest van het jaar.

Naast het bekijken van de energie- en CO2-uitstootgegevens van 2019 per brandstof en land, hebben we voor dit onderdeel van de Global Energy Review het energieverbruik per land en brandstof in de afgelopen drie maanden gevolgd, en in sommige gevallen – zoals elektriciteit – in realtime. Sommige metingen zullen wekelijks worden voortgezet.

De onzekerheid rond de volksgezondheid, de economie en daarmee de energievoorziening voor de rest van 2020 is ongekend. Deze analyse schetst daarom niet alleen een mogelijke koers voor energieverbruik en CO2-uitstoot in 2020, maar belicht ook de vele factoren die tot verschillende uitkomsten kunnen leiden. We trekken belangrijke lessen uit over hoe we deze crisis, die zich maar eens in de eeuw voordoet, het hoofd kunnen bieden.

De huidige Covid-19-pandemie is bovenal een wereldwijde gezondheidscrisis. Op 28 april waren er 3 miljoen bevestigde gevallen en meer dan 200.000 sterfgevallen als gevolg van de ziekte. Als gevolg van de inspanningen om de verspreiding van het virus te vertragen, steeg het aandeel van het energieverbruik dat aan inperkingsmaatregelen werd blootgesteld van 5% medio maart naar 50% medio april. Verschillende Europese landen en de Verenigde Staten hebben aangekondigd dat ze verwachten delen van de economie in mei te heropenen, dus april zou wel eens de zwaarst getroffen maand kunnen zijn.

Naast de directe gevolgen voor de gezondheid heeft de huidige crisis grote gevolgen voor de wereldeconomie, het energieverbruik en de CO2-uitstoot. Onze analyse van dagelijkse gegevens tot en met half april laat zien dat landen in volledige lockdown een gemiddelde daling van 25% in hun energievraag per week ervaren en landen in gedeeltelijke lockdown een gemiddelde daling van 18%. Dagelijkse gegevens verzameld voor 30 landen tot en met 14 april, die meer dan twee derde van de wereldwijde energievraag vertegenwoordigen, tonen aan dat de vraagdaling afhankelijk is van de duur en de strengheid van de lockdowns.

De wereldwijde vraag naar energie daalde in het eerste kwartaal van 2020 met 3,8%. De grootste impact werd in maart gevoeld toen in Europa, Noord-Amerika en elders lockdownmaatregelen werden afgekondigd.

• De wereldwijde vraag naar steenkool werd het hardst getroffen en daalde met bijna 8% ten opzichte van het eerste kwartaal van 2019. Drie redenen kwamen samen om deze daling te verklaren. China – een op steenkool gebaseerde economie – was het land dat in het eerste kwartaal het zwaarst werd getroffen door Covid-19; goedkoop gas en de aanhoudende groei van hernieuwbare energiebronnen elders vormden een uitdaging voor steenkool; en mild weer beperkte ook het steenkoolgebruik.
• De vraag naar olie werd ook hard getroffen, met een daling van bijna 5% in het eerste kwartaal, voornamelijk door beperkingen in mobiliteit en luchtvaart, die goed zijn voor bijna 60% van de wereldwijde vraag naar olie. Eind maart lag de wereldwijde wegtransportactiviteit bijna 50% onder het gemiddelde van 2019 en de luchtvaart zelfs 60% onder het gemiddelde.
• De impact van de pandemie op de vraag naar gas was gematigder en bedroeg ongeveer 2%, aangezien economieën die afhankelijk zijn van gas in het eerste kwartaal van 2020 niet sterk werden getroffen.
• Hernieuwbare energiebronnen waren de enige bron waarvan de vraag groeide, gedreven door een grotere geïnstalleerde capaciteit en prioritaire distributie.
• De vraag naar elektriciteit is aanzienlijk gedaald als gevolg van de lockdownmaatregelen, met een domino-effect op de energiemix. De vraag naar elektriciteit is in verschillende landen met 20% of meer gedaald tijdens periodes van volledige lockdown, omdat de toename van de vraag bij particulieren ruimschoots werd gecompenseerd door de afname van de commerciële en industriële activiteiten. Wekenlang leek de vraag op die van een lange zondag. Door de afname van de vraag is het aandeel van hernieuwbare energiebronnen in de elektriciteitsvoorziening toegenomen, omdat de productie ervan grotendeels onaangetast blijft. De vraag naar alle andere elektriciteitsbronnen, waaronder kolen, gas en kernenergie, daalde.

Kijkend naar het hele jaar, verkennen we een scenario dat de energie-impact kwantificeert van een wijdverbreide wereldwijde recessie, veroorzaakt door maandenlange beperkingen op mobiliteit en sociale en economische activiteit. Binnen dit scenario verloopt het herstel van de dieptepunten van de lockdown-recessie slechts geleidelijk en gaat het gepaard met een aanzienlijk permanent verlies aan economische activiteit, ondanks macro-economische beleidsinspanningen.

Het resultaat van een dergelijk scenario is dat de vraag naar energie met 6% krimpt, de grootste krimp in 70 jaar in procentuele termen en de grootste ooit in absolute termen. De impact van Covid-19 op de energievraag in 2020 zou meer dan zeven keer groter zijn dan de impact van de financiële crisis van 2008 op de wereldwijde energievraag.

Dit geldt voor alle brandstoffen:

• De vraag naar olie zou met 9% kunnen dalen, oftewel gemiddeld 9 mb/d over het jaar. Daarmee zou het olieverbruik terugkeren naar het niveau van 2012.
• De vraag naar steenkool zou met 8% kunnen dalen, grotendeels omdat de vraag naar elektriciteit in de loop van het jaar bijna 5% lager zal uitvallen. Het herstel van de vraag naar steenkool voor de industrie en elektriciteitsopwekking in China zou grotere dalingen elders kunnen compenseren.
• De vraag naar gas zou over het hele jaar gezien veel sterker kunnen dalen dan in het eerste kwartaal, met een lagere vraag naar energie en industriële toepassingen.
• De vraag naar kernenergie zal ook dalen als reactie op een lagere vraag naar elektriciteit.
• De vraag naar hernieuwbare energiebronnen zal naar verwachting toenemen vanwege de lage operationele kosten en de preferentiële toegang tot veel energiesystemen. De recente capaciteitsgroei, met enkele nieuwe projecten die in 2020 in gebruik worden genomen, zou de productie ook een impuls geven.

Volgens onze schatting voor 2020 daalt de wereldwijde vraag naar elektriciteit met 5%, met een afname van 10% in sommige regio's. Koolstofarme energiebronnen zouden wereldwijd de kolengestookte energieopwekking ver overtreffen, waarmee de voorsprong die in 2019 werd opgebouwd, wordt vergroot.

De wereldwijde CO2-uitstoot zal naar verwachting met 8%, oftewel bijna 2,6 gigaton (Gt), dalen tot het niveau van 10 jaar geleden. Een dergelijke jaar-op-jaar reductie zou de grootste ooit zijn, zes keer groter dan de vorige recordreductie van 0,4 Gt in 2009 – veroorzaakt door de wereldwijde financiële crisis – en twee keer zo groot als het totaal van alle eerdere reducties sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog. Net als na eerdere crises kan de opleving van de uitstoot echter groter zijn dan de daling, tenzij de investeringsgolf om de economie weer op gang te brengen gericht is op schonere en veerkrachtigere energie-infrastructuur.